Wetsvoorstel Wet tegenbewijsregeling box 3

De Hoge Raad heeft vorig jaar in meerdere arresten geoordeeld dat bij belastingplichtigen met een werkelijk rendement dat lager is dan het forfaitaire box 3-rendement, de box 3-heffing moet plaatsvinden over het lagere werkelijke rendement. Voorwaarde hierbij is dat de belastingplichtige het lagere werkelijke rendement aantoont.

De Staatssecretaris Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane heeft naar aanleiding van deze arresten op 14 maart 2025 het Wetsvoorstel Wet tegenbewijsregeling box 3 bij de Tweede Kamer ingediend. Met dit wetsvoorstel wordt een tegenbewijsregeling in box 3 ingevoerd.
 

Het werkelijke rendement

In de voorgestelde wettekst is het werkelijke rendement geformuleerd als het gezamenlijke bedrag van alle voordelen die worden behaald met het gehele box 3-vermogen. Het gaat derhalve om alle bezittingen en schulden die onderdeel uitmaken van het box 3-vermogen. Er wordt dus geen uitzondering gemaakt voor het vermogen dat (gedeeltelijk) onder het heffingvrije vermogen valt.

Er wordt bij het bepalen van het werkelijke rendement wel rekening gehouden met de bestaande vrijstellingen in box 3 (bijvoorbeeld de vrijstelling groene beleggingen).

Voordelen zijn de reguliere voordelen, zoals dividend, rente, huur, etcetera, en de (positieve of negatieve) vermogensaanwas van de bezittingen en schulden in box 3. Voor het bepalen van het werkelijke rendement geldt dus een vermogensaanwassystematiek, waardoor zowel gerealiseerde als ongerealiseerde waardemutaties onderdeel zijn van het werkelijke rendement.

Vermogensaanwas

De vermogensaanwas is in beginsel het verschil tussen de waarde in het economische verkeer van het vermogen per 31 december en de waarde in het economische verkeer van het vermogen per 1 januari. Rekening zal worden gehouden met stortingen en onttrekkingen.

Een positieve waardemutatie door een nadere investering - uitbreiding of verbetering – in een bezitting is volgens de voorgestelde wettekst meestal geen vermogensaanwas. Hier zal het in de praktijk vooral gaan om uitbreidingen of verbeteringen van een pand, maar het is ook mogelijk dat er verbeteringen plaatsvinden aan een roerende zaak die (hoofdzakelijk) ter belegging wordt aangehouden. Voorbeelden zijn een ingrijpende restauratie van een schilderij dat hoofdzakelijk als belegging dient of van een oldtimer die hoofdzakelijk als belegging dient.

Een positieve waardemutatie door onderhoud van een bezitting telt daarentegen weer wel mee als vermogensaanwas.

De voorgestelde wettelijke systematiek voor het bepalen van de vermogensaanwas is op basis van een zogenoemde vermogensvergelijking. Het is de bedoeling dat de Belastingdienst het werkelijke rendement uitvraagt door middel van het formulier opgaaf werkelijk rendement (OWR). Een vermogensvergelijking hoeft u daardoor niet zelf te maken. Het formulier OWR komt volgens planning in juli 2025 beschikbaar.

Alleen rente aftrekbaar

Renten, die is betaald op schulden, zijn aftrekbaar. De (onderhouds)kosten van de bezittingen en de uitgaven voor een nadere investering, die leidt tot uitbreiding of verbetering van een bezitting, zijn echter niet aftrekbaar.

Eigen gebruik box 3-pand

Het voordeel wegens het voor eigen gebruik ter beschikking staan van een box 3-pand hoort volgens het wetsvoorstel tot het werkelijke rendement. Het voordeel wordt gesteld op de economische huurwaarde (de huurprijs onder normale omstandigheden) van het pand. Als een pand slechts een gedeelte van het kalenderjaar voor eigen gebruik ter beschikking staat, wordt de economische huurwaarde bepaald naar rato van het aantal dagen in het kalenderjaar dat het pand voor eigen gebruik ter beschikking staat.

In de voorgestelde wettekst is opgenomen dat een pand in ieder geval niet voor eigen gebruik ter beschikking staat als het pand wordt verhuurd of verpacht, in aanbouw is of onbruikbaar is door een brand of een verbouwing.

Deze waardering van het voordeel uit het voor eigen gebruik ter beschikking staan van een pand geldt overigens pas vanaf 1 januari 2026. Het voordeel in de jaren 2017 tot en met 2025 wordt op nihil gesteld.

Box 3-woning

Voor box 3-woningen geldt niet de waarde in het economische verkeer maar de WOZ-waarde. De waardeontwikkeling van een box 3-woning in een jaar is daardoor het verschil tussen de WOZ-waarde voor het daaropvolgende kalenderjaar en de WOZ-waarde voor het kalenderjaar. De waardeontwikkeling van bijvoorbeeld een woning in 2024 is dan het verschil tussen de WOZ-waarde voor het kalenderjaar 2025 en de WOZ-waarde voor het kalenderjaar 2024. Dit verschil moet worden meegeteld bij de bepaling van het werkelijke rendement.

Voor box 3-woningen geldt daarnaast nog een aantal andere specifieke en complexe (waarderings)regels, die zien op de verkoop/koop van een woning in de loop van het jaar en op de positieve waardemutatie door een nadere investering in een woning.

Tot slot

De tegenbewijsregeling geldt met terugwerkende kracht voor de aanslagen inkomstenbelasting vanaf 2017.

De Tweede Kamer is kritisch over de voorgestelde tegenbewijsregeling. Een aantal partijen had graag een kostenaftrek voor vastgoedbezitters en een verliescompensatieregeling gezien. Op het moment van schrijven van dit artikel is niet duidelijk of de staatssecretaris het wetsvoorstel nog gaat aanpassen.

De Wet tegenbewijsregeling box 3 is overigens een tijdelijke oplossing. De staatssecretaris heeft aangegeven dat de planning is om per 1 januari 2028 een nieuw stelstel voor de belastingheffing in box 3 in te voeren.

Uiteraard houden wij het bovenstaande nauwlettend in de gaten.